Boerkaverbod getuigt van visie en tipje van de sluier

30 september 2019

Een deel van de Tweede Kamer drong eind september 2019 aan op extra handhaving van het zogeheten Boerkaverbod (Trouw, 27 september).  Natuurlijk zou je liever niet willen dat in een vrije, democratische samenleving er regels en verboden komen hoe mensen zich in het openbare leven wensen te kleden. Maar gezien de internationale en interculturele ontwikkelingen is dit in mijn visie onontkoombaar en is dit nog maar een tipje van de sluier. Verschillen en verdeeldheid over religieuze inzichten hebben de neiging toe te nemen en dit speelt relatief sterk in de islam. Bijna iedere stelling kan worden weersproken, ik doe toch een poging tot verheldering. Hoofd- en gezicht bedekkende kledingstukken zijn van alle tijden, maar zijn doorgaans gekoppeld aan de rol van de vrouw die traditioneel minderwaardig is aan de man. In de meeste islamitische culturen is juridisch en sociaal nog een lange weg te gaan tot er sprake zal zijn van een daadwerkelijke gelijkwaardigheid. Mijn focus ligt nu op Marokko, waar de huidige koning Mohammed VI in juridische zin veel heeft gedaan met betrekking tot gelijke rechten voor vrouwen, maar waar de dagelijkse praktijk, zeker buiten de steden nog erg weerbarstig is. Naar mijn waarnemingen spelen vrouwen In het straatbeeld een bescheidener rol dan mannen. Die bescheidenheid neemt toe naarmate vrouwen hun hoofd en gezicht meer hebben bedekt. In het Marokko van 2019 is de variatie van hoofd- en gezicht bedekkende kleding zeer gevarieerd. In de afgelopen tien jaar zie ik steeds minder jonge vrouwen met hoofdoek, maar de totale gezicht bedekkende variatie komt ook sporadisch voor. Gesluierde vrouwen zie je zelden alleen of autonoom, zij verplaatsen zich onder begeleiding van één of meer anderen zonder gezichtsbedekking. Dat bijvoorbeeld in een stad als Marrakech zowel prostitués als travestie acteurs zich op straat in Boerka sluiers vertonen laat ik hier terzijde, maar is ook een oud en bekend fenomeen.

De kern van mijn betoog is het volgende: vrouwen met gezicht bedekkende kleding spelen nauwelijks een interactieve maatschappelijke rol, zij hebben eerder de neiging niet op te willen vallen en stellen zeker geen eisen. In Marokko is het wettelijk niet mogelijk een openbare functie uit te oefenen met bedekt gezicht, hoofddoekjes staan een maatschappelijke carrière zeer in de weg. In Nederland is volgens Artikel 1 van de Grondwet iedere burger gelijk en moet als zodanig worden behandeld. Hierdoor komen wij zelf in botsing met onze eigen principes. Een vrouw met gezicht bedekkende kleding zien wij ook in Nederland meestal niet graag in een openbare functie, maar zonder Boerkaverbod zou deze persoon recht hebben op zo’n functie of direct in aanmerking komen voor een sociale uitkering. In Marokko en andere islamitische landen zou deze situatie zich niet snel voordoen. Dat is voor mij de reden dat er in een vrije, democratische samenleving als de Nederlandse helaas, maar onontkoombaar, beperkende regels komen voor een zo vreedzaam mogelijke samenleving.